بازارگردانی در بورس چیست؟

به گزارش سرویس آموزش پایگاه خبری تالار شیشه ای، بازارگردانی یعنی روان کردن و به تعدیل رساندن معاملات. بازارگردان یا صندوق بازارگردانی در اصل یک شخص حقوقی است که نقدینگی بسیاری در اختیار دارد. زمانی که یک سهم در بازار بورس در حال تشکیل صف فروش است (یعنی تعداد زیادی فروشنده سهم وجود دارد اما در طرف دیگر تمایل طبیعی برای خرید همان سهم وجود نداشته باشد) بازارگردان وارد صحنه می‌شود و با خرید سهم‌های فروشندگان باعث حرکت بازار و جلوگیری از گره معاملاتی می‌شود. با این کار بازارگردان سهم‌های فروشندگان را به نوعی نقد کرده و از تشکیل صف فروش در بازار نیز جلوگیری می‌کند.

همان ‌طور که اشاره کردیم، بازارگردان نقدینگی فراوانی و سهم‌های زیادی از شرکت را در اختیار خواهد داشت. زمانی که معاملات به گونه‌ای انجام شود که سهم مد نظر را به سمت صف خرید سوق دهد، بازارگردان با فروش سهم‌های خود از این اتفاق جلوگیری می‌کند و مانع تشکیل صف سنگین خرید در معاملات خواهد شد. در کل فعالیت بازارگردان به منظور افزایش نقدینگی و حجم معاملات در بازار بورس است. از این طریق، ارزش واقعی سهم‌ها نیز حفظ می‌شود.

سود بازارگردان از کجاست؟

گذشته از نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات و افزایش قابلیت نقدشوندگی، آن‌ها از فعالیت‌های خود سود نیز به دست می‌آورند؛ هر چند که هدف اصلی‌شان کسب سود نیست. یکی از عرصه‌های کسب سود بازارگردان‌ها این است که سهم‌هایی را که خریداری کرده‌اند، با کمی بیشتر از قیمت خرید خود، به فروش برسانند. ممکن است این اختلاف قیمت نسبت به قیمت خرید خودشان چندان زیاد نباشد اما چون حجم معاملات‌شان بسیار زیاد است، در نهایت رقم چشم‌گیری خواهد بود. گفتنی است که برخی از عملیات و فرآیندهای بازارگردانی نیز زیان‌ده هستند، مثلا زمانی که سهم به سمت صف خرید خیز برمی‌دارد بازارگردان مجبور است دارایی سهام خود را حتی با قیمت برابر یا پایین‌تر از خرید خود به فروش برساند. به منظور کنترل این زیان، بازارگردان به ازای خدماتی که ارائه می‌هد به نوعی کارمزد دریافت می‌کند.

بازارگردان چه وظایفی دارد؟

بازارگردان بورس وظایف زیر را برعهده دارد:

• خرید و فروش سهام به منظور محدود کردن دامنه نوسان قیمت در خلال معاملاتی که انجام می‌شود.
•  تلاش برای افزایش نقدشوندگی سهام با استفاده از به تعدیل رساندن جریان معاملات و جلوگیری از تشکیل صف‌های سنگین خرید و صف فروش.
•  بررسی دائم و کنترل قیمت سهام به منظور جلوگیری از بروز نوسان‌های شدید در معاملات.
•  حفظ نقدینگی در بازار که باعث اطمنیان سرمایه‌گذاران خواهد شد.

بازارگردانی باعث رشد شاخص بورس می شود

بحث بازارگردانی در ایران، جدید نیست و از قبل در بورس کالا وجود داشته است. در حال حاضر در کشور ۳۸ صندوق مجازِ بازارگردانی وجود دارند که با مجوز رسمی از سازمان بورس فعالیت می‌کنند و شرکت‌های بورسی موظف به انتخاب آن‌ها هستند. با دستورالعمل جدید سازمان بورس، نمادها و شرکت‌های بورسی موظفند برای خود بازارگردان انتخاب کرده و به سازمان بورس معرفی کنند.

این نکته را در نظر داشته باشید که هرچقدر عمق بازار بیشتر باشد، موج‌های هیجانی که به وجود می‌آیند تاثیر کمی روی بازار خواهند داشت. تخصیص بازارگردان به شرکت‌های بورسی در حال حاضر یکی از امور مهم در بازار سرمایه به شمار می‌آید؛ زیرا با انجام این کار، اعتماد مردم و سهام‌داران به این بازار مجدداً تقویت خواهد شد و به دنبال آن حجم معاملات افزایش می‌یابد، ریسک نقدشوندگی کمتر می‌شود و با افزایش حجم معاملات، شاخص بورس نیز رشد خواهد کرد.

نتیجه این که:

بازارگردانی سهام به صورت کلی به منظور روان کردن جریان معاملات در بازار بورس انجام می‌شود. فرآیند بازارگردانی در بورس کالای ایران در حال انجام است و بعضی از سهم‌های بازار بورس نیز بازارگردان دارند. طبق آخرین اخبار منتشر شده، سازمان بورس شرکت‌های بورسی را ملزم کرده است تا از ۱۵ مهرماه سال ۱۳۹۹ بازارگردان خود را به این سازمان معرفی کنند. در صورت استفاده شرکت‌های بورسی از خدمات بازارگردانی، حجم معاملات به شکل چشم‌گیری افزایش خواهد یافت و دیگر شاهد صف‌های خرید و فروش سنگین در بازار نخواهیم بود. در این صورت، گره‌ معاملاتی در بازار بورس معنی و مفهومی نخواهد داشت. این وضعیت امنیت خاطر سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد و میزان سرمایه‌گذاری در بازار بورس را بیشتر می‌کند.

اما عده‌ای از کارشناسان معتقدند این اقدام سازمان بورس برای الزام شرکت‌ها به استفاده از بازارگردان تصمیمی دیرهنگام بوده و حالا که دیگر بازار دوباره به تعادل رسیده این اقدام چندان تأثیری در بازار نخواهد داشت. برای اطلاع از نظر این کارشناسان گزارش «الزام به بازارگردانی،مفید اما دیرهنگام» را از اینجا بخوانید.